Jak uzyskać zakaz zbliżania się dla sprawcy przemocy domowej

Zakaz zbliżania się w przypadku przemocy domowej to jedno z najważniejszych narzędzi prawnych służących natychmiastowej ochronie osób zagrożonych. Skuteczna realizacja tego środka ma istotne znaczenie zarówno dla ofiar, jak i dla pracodawców, którzy mogą spotkać się z problemami pracowników doświadczających przemocy, powracających po długich nieobecnościach czy korzystających z ochrony prawnej przed dyskryminacją.

Zakres ochrony oraz podstawy prawne

Przypadki przemocy w rodzinie są objęte szczególnymi regulacjami prawnymi, które mają zapewnić szybkie i skuteczne działanie organów państwa. Najważniejsze akty prawne dotyczące ochrony przed przemocą oraz zakazu zbliżania się to Kodeks postępowania karnego (art. 275a), ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej oraz Kodeks karny (art. 207).

Przemoc domowa prawo definiuje jako każde jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny. Ochrona ta dotyczy zarówno przemocy fizycznej, psychicznej, jak i ekonomicznej lub seksualnej.

Definicje ustawowe i różnice pojęć

Zgodnie z art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej, przemoc domowa obejmuje nie tylko osoby spokrewnione, ale również niespokrewnione pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym. Zakaz zbliżania się przemoc dotyczy sytuacji, w których istnieje realne zagrożenie dla bezpieczeństwa życia, zdrowia lub wolności osoby pokrzywdzonej.

Zakres stosowania zakazu i nakazu

Sąd lub organ ścigania może orzec:

• zakaz zbliżania się na określoną odległość,
• zakaz kontaktowania się w jakiejkolwiek formie,
• nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę przemocy.

Zakazy mogą być orzekane zarówno na etapie postępowania karnego, jak i cywilnego (w trybie zabezpieczenia roszczenia).

Procedura uzyskania zakazu oraz wymagane dowody

Uzyskanie sądowego zakazu zbliżania się wymaga spełnienia określonych przesłanek oraz przedstawienia materiału dowodowego potwierdzającego zagrożenie.

Wniosek o zakaz zbliżania się można złożyć do sądu karnego lub cywilnego, a w przypadku bezpośredniego zagrożenia – również do Policji, która ma prawo wydać natychmiastowy nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę.

Terminy i obowiązki stron

• Policja lub Żandarmeria Wojskowa mogą wydać nakaz lub zakaz na okres 14 dni (z możliwością przedłużenia przez sąd).
• Pokrzywdzony powinien niezwłocznie złożyć wniosek o przedłużenie środka do sądu rejonowego.
• Sprawca ma obowiązek natychmiastowego opuszczenia wskazanego miejsca i powstrzymania się od kontaktu.

Dokumenty i wzory pism

Do najczęściej wykorzystywanych dowodów należą:

• zeznania pokrzywdzonego i świadków,
• dokumentacja medyczna potwierdzająca uszkodzenia ciała,
• zdjęcia obrażeń,
• notatki służbowe interweniujących funkcjonariuszy,
• legalnie pozyskane nagrania audio lub wideo,
• wiadomości SMS, e-maile, inne dowody korespondencji.

Ważne, aby wszystkie dowody były chronologicznie uporządkowane, opisane i możliwe do jednoznacznej identyfikacji pod względem legalności pozyskania.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać

W toku postępowania o ustanowienie zakazu zbliżania się pojawiają się powtarzające się uchybienia, które mogą utrudnić uzyskanie skutecznej ochrony.

Jednym z najczęstszych błędów jest niedostarczenie wystarczających dowodów lub brak właściwego udokumentowania zdarzeń. Innym problemem jest nieterminowe składanie wniosków o przedłużenie środka ochrony oraz niepełne lub chaotyczne pisma procesowe.

Przykłady sytuacji i skutki prawne

• Brak dokładnych dat i opisów incydentów może skutkować odmową ustanowienia zakazu.
• Przekroczenie terminu na złożenie wniosku o przedłużenie skutkuje ustaniem ochrony.
• Niezgłoszenie sprawy na piśmie ogranicza możliwość późniejszego dochodzenia roszczeń.

Gdzie szukać pomocy i wsparcia

Osoby zagrożone przemocą domową oraz ich rodziny mogą korzystać z pomocy licznych instytucji publicznych i organizacji pozarządowych.

Do najważniejszych należą:

• Policja i Żandarmeria Wojskowa (interwencje, nakaz opuszczenia mieszkania, zabezpieczenie ofiar),
• ośrodki pomocy społecznej,
• punkty nieodpłatnej pomocy prawnej i centra interwencji kryzysowej,
• Rzecznik Praw Obywatelskich (skargi na przewlekłość postępowań lub naruszenia praw podstawowych).

Przemoc domowa prawo reguluje w sposób szczegółowy, co oznacza, że wsparcie prawne i psychologiczne jest dostępne także w ramach programów rządowych i samorządowych. W przypadku naruszenia zakazu zbliżania się przemoc, sprawca podlega odpowiedzialności karnej.

Wprowadzenie zakazu zbliżania się oraz nakaz opuszczenia mieszkania to środki stanowiące realną ochronę prawną, których skuteczność zależy od prawidłowego udokumentowania przypadków przemocy i terminowego działania. Ciężar dowodu spoczywa na osobie domagającej się ochrony, dlatego tak istotna jest współpraca z odpowiednimi instytucjami i właściwe przygotowanie materiałów dowodowych.